De één kijkt er al maanden naar uit, terwijl de ander niet kan wachten tot het voorbij is…

Ik behoor tot die laatste categorie. Ik heb zo mijn redenen om niet van kerst te houden en ik vrees dat ik niet de enige ben. Mijn leukste kerst was denk ik in een afkickkliniek in Schotland, waar Santaclaus en Santawoman op een slee met paarden kwamen aangereden door de Schotse sneeuw, met voor iedereen een kadootje en Glühwein, alcoholvrij uiteraard…

Maar verder is kerst niks voor mij. Tot vorig jaar. Een vriend van me opperde: doe gewoon net alsof je het leuk vindt! En dat ben ik gaan doen. Bij elke kerstversiering, kerstboom of kerstliedje in de supermarkt zei ik tegen mezelf: Wat leuk! Wat gezellig! En dat werkte. Dit jaar heb ik zelfs voor het eerst kerstlichtjes opgehangen in mijn huis. Een kerstboom is nog een stap te ver en zal er waarschijnlijk nooit komen. Niet in mijn huis…

Maar goed, er zijn meer mensen die het moeilijk hebben met kerst en ik wilde een groep mensen even in het licht zetten, namelijk de mensen die momenteel gedwongen zijn opgenomen in de psychiatrie hier in Amsterdam of waar ook ter wereld. Stel je toch eens voor dat je de kerst moet doorbrengen in een separeercel, alleen met je kartonnen po en een scheurhemd…

Al heb ik de oplossing ook niet, ik ben wel van mening dat het anders moet en anders kan. Dwangzorg is geen goede zorg en heeft geen positief effect op de veiligheid of het welzijn  van mensen. Integendeel: dwang is vaak traumatiserend (zowel voor de client als voor de zorgmedewerker), inhumaan en de kans op problemen, strijd en escalatie neemt alleen maar toe! Het VN verdrag voor mensen met een handicap verbiedt dwang, spreekt van mensenrechtenschending en in sommige gevallen zelfs van marteling. Toch lijkt het in de psychiatrie normaal te zijn om dwang toe te passen. Personeel wordt getraind hoe te handelen bij agressie:  Interventies met een c-team, dwangmedicatie en eenzame opsluiting. Het zou toch anders moeten kunnen?

Nogmaals: ik heb het antwoord ook niet. Ik ben zelf ooit gedwongen opgenomen geweest (en daar ben ik achteraf dankbaar voor), maar ik heb ook dwang toegepast in zo’n c-team  als leerling-verpleegkundige op een gesloten afdeling voor zogenaamde intensieve zorg. En ook in de FACT-teams waarin ik heb gewerkt en nog werk zijn dwang en drang aan de orde van de dag. Terwijl we dit in mijn ogen nooit normaal mogen gaan vinden!

Mijn wens voor deze kerst zou zijn: Samen op zoek gaan naar een alternatieve menselijkere manier om mensen tijdens een ernstige crisis bij te staan. Dat we gaan inzien dat hun reacties niet gek zijn, maar normale reacties op abnormale situaties en ongemakkelijke gevoelens en niet per definitie symptomen van een ziekte of stoornis. En dat dwang, een opname of medicatie niet de enige oplossingen zijn. Niet denken vanuit angst, maar vanuit hoop en mogelijkheden. Dat zou mijn kerstwens zijn!

Ondertussen denk ik aan hen die nu gedwongen opgenomen zijn, hun naasten en mijn collega’s die met hart en ziel op de gesloten afdelingen werken, ook deze kerst weer. En al lijk ik op afstand: als ik mijn ogen sluit en aan jou denk, dan ben ik dichtbij je…

Zalig kerstfeest.